Kinh tế tuần hoàn – Tương lai của tăng trưởng kinh tế bình đẳng và bền vững

Nhân loại chỉ mới đưa được 8.6% sản lượng sản xuất vào vòng tuần hoàn, trong khi đó nếu thiếu đi sự giám sát chặt chẽ đối với lộ trình này, lượng tài nguyên tiêu thụ vào năm 2060 sẽ gấp đôi năm 2015.
Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hội đồng Doanh nghiệp vì sự Phát triển bền vững Việt Nam (VCCI-VBCSD) đã tổ chức Hội thảo chuyên đề “Kinh tế tuần hoàn – Tương lai của tăng trưởng kinh tế bình đẳng và bền vững”.

Đây là Hội thảo nằm trong khuôn khổ Diễn đàn Doanh nghiệp Phát triển Bền vững Việt Nam (VCSF) 2021 - sự kiện thúc đẩy đối thoại về phát triển bền vững doanh nghiệp do VCCI-VBCSD thực hiện thường niên từ năm 2014.

Ông Nguyễn Quang Vinh, Tổng Thư ký VCCI, Tổng thư ký-Phó Chủ tịch điều hành VBCSD phát biểu tại Hội thảo

Ông Nguyễn Quang Vinh, Tổng Thư ký VCCI, Tổng thư ký-Phó Chủ tịch điều hành VBCSD chia sẻ:

Trong những năm qua với nỗ lực của Chính phủ, các cơ quan liên quan và các doanh nghiệp tiên phong, khái niệm kinh tế tuần hoàn đã đã trở nên gần gũi hơn rất nhiều. Kinh tế tuần hoàn cung cấp một góc nhìn mới về sử dụng các nguồn nguyên vật liệu theo chiều hướng hiệu quả, tiết kiệm hơn, đồng thời không ngừng nhắc nhở chúng ta có thể sử dụng nguồn lực hữu hạn về nước, năng lượng, nguyên vật liệu và cả thực phẩm với vòng đời dài hơn, đạt giá trị cao hơn so với phương thức hiện tại.

Nền kinh tế sẽ đạt được vòng tuần hoàn khép kín với sự tham gia tổng thể và toàn diện của các ngành, nghề, lĩnh vực sản xuất thông qua việc chia sẻ thông tin, ứng dụng những mô hình kinh doanh mới, kết hợp các chuỗi cung ứng nhằm đạt được những mục tiêu được tính toán khoa học với sự hỗ trợ từ hệ thống luật và các quy định quản lý từ Chính phủ.

Khi đó, chúng ta sẽ không cần phải tiêu thụ thật nhiều tài nguyên để đạt được những con số tăng trưởng kinh tế khả quan, đồng thời sẽ thu được những ảnh hưởng tích cực về môi trường và xã hội nhằm chuyển đổi toàn diện hệ thống sản xuất và tiêu dùng sang một định hướng mới giúp giảm thiểu biến đổi khí hậu, suy thoái tài nguyên thiên nhiên, và cả sự bất bình đẳng đang leo thang

Theo đại diện Hội đồng Doanh nghiệp vì sự PTBV Thế giới (WBCSD), ông Brendan Edgerton, Giám đốc Chương trình Kinh tế tuần hoàn: Nhân loại chỉ mới đưa được 8.6% sản lượng sản xuất vào vòng tuần hoàn, và nếu thiếu đi sự giám sát chặt chẽ đối với lộ trình này, lượng tài nguyên tiêu thụ vào năm 2060 sẽ gấp đôi năm 2015.

Ông cũng đưa ra những khuyến nghị cho lộ trình xây dựng chiến lược tuần hoàn tại doanh nghiệp từ góc độ quản lý cấp cao, theo đó, mỗi doanh nghiệp đều cần trải qua các bước: Cải tiến về Quy trình sản xuất, Cải tiến về Sản phẩm và Cải tiến về Mô hình kinh doanh.

Các đại biểu tham gia Hội thảo

Kết quả nghiên cứu do VBCSD thực hiện nhằm đánh giá thực trạng và tiềm năng thực hiện kinh tế tuần hoàn của ngành hàng tiêu dùng nhanh (FMCG) tại Việt Nam, thực hiện trên 100 doanh nghiệp vừa và lớn thuộc lĩnh vực sản xuất, chế biến nguyên liệu và sản phẩm của 9 nhóm sản phẩm thuộc ngành hàng thực phẩm và đồ uống không cồn dựa trên phương pháp Circulytics của Ellen MacArthur Foundation cho thấy: 90% doanh nghiệp được khảo sát đã có các hoạt động chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn ở các mức độ khác nhau, tập trung ưu tiên sử dụng nguyên vật liệu, cơ sở hạ tầng, sử dụng bao bì; các doanh nghiệp FMCG đã có sự chuẩn bị tích cực cho việc chuyển đổi sang mô hình kinh tế tuần hoàn, tuy nhiên hoạt động hợp tác và truyền thông còn thiếu và yếu, trong đó, hoạt động chuyển đổi sử dụng năng lượng chưa được ưu tiên đúng mức.

Từ góc độ thực tiễn của doanh nghiệp, ông Fausto Tazzi, Tổng giám đốc Công ty La Vie, Phó Chủ tịch PRO Việt Nam cho biết: Để có một cơ chế EPR thực sự hiệu quả, cần xây dựng được chuỗi logistics bao bì (từ lúc bao bì được sản xuất cho đến giai đoạn sau sử dụng) với sự tham gia của tất cả các bên liên quan, gồm nhà sản xuất, nhà bán lẻ, người tiêu dùng, đơn vị thu gom rác thải và doanh nghiệp tái chế. Một khi chuỗi này được kiểm soát tốt, sẽ đảm bảo chất lượng rác thải, từ đó bao bì sau sử dụng mới có thể trở thành nguyên liệu có giá trị cao, tiếp tục quay trở lại vòng sản xuất thay vì thải ra môi trường, tạo nên một mô hình kinh tế tuần hoàn".

Ông cũng khẳng định: “Hệ thống EPR cần sự tham gia của tất cả các bên liên quan, nên cũng sẽ đặt ra thách thức lớn cho La Vie cũng như các doanh nghiệp khác khi thực hiện. Vì thế, chúng tôi cho rằng cơ quan chức năng cần tạo ra một môi trường bình đẳng cho tất cả các bên liên quan trong mô hình EPR và đưa ra các quy định rõ ràng. Đồng thời, thực hiện vai trò “trọng tài” cũng như kiểm toán để tránh các ưu đãi lẫn chế tài không chính đáng đối với một số nguyên liệu sản xuất, đảm bảo sự nhất quán từ trung ương đến cấp địa phương. Đây là những điều kiện cần thiết để hệ thống EPR có thể hoạt động tốt".

Ông Fausto Tazzi chia sẻ thêm, Công ty La Vie và công ty Nestlé Việt Nam – các thành viên của Tập đoàn Nestlé cam kết thực hiện các kế hoạch nhằm giảm lượng nhựa dùng lần đầu (virgin plastic) trong đóng gói sản phẩm, giảm phát thải nhựa (plastic footprint) ngay tại nguồn và đóng góp cho các sáng kiến thu gom tương đương lượng bao bì đưa ra thị trường đến năm 2025. Hiện gần như toàn bộ sản phẩm của La Vie có thể tái chế 100%.

Đầu năm nay, La Vie trở thành thương hiệu nước khoáng đầu tiên tại Việt Nam sử dụng chai làm từ nhựa tái chế (rPET) đạt tiêu chuẩn bao bì thực phẩm, khuyến khích doanh nghiệp trong nước đầu tư sản xuất rPET để đẩy nhanh hơn nữa mô hình kinh tế tuần hoàn, tạo cơ hội tái sinh cho vỏ chai. Nestlé Việt Nam và La Vie cũng là những thành viên sáng lập của PRO Việt Nam.

Các diễn giả chia sẻ tại Hội thảo

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Thị Thu Hằng, Giám đốc Truyền thông Đối ngoại và Phát triển Bền vững, Coca-Cola Việt Nam cũng khẳng định việc nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về việc thu gom và tái chế bao bì là một phần quan trọng trong Chiến lược “Vì một thế giới không rác thải” của Coca-Cola.

Theo đó, công ty Coca-Cola đặt mục tiêu đến năm 2030, thu gom và tái chế tương đương 100% lượng bao bì mà công ty bán ra trên toàn cầu; đến năm 2025, đạt tỉ lệ 100% bao bì có thể tái chế; và đến năm 2030, sử dụng ít nhất 50% vật liệu tái chế trong bao bì sản phẩm của công ty.

Bà Hằng cho biết: “Trong khuôn khổ Chiến lược “Vì một thế giới không rác thải”, Coca-Cola hợp tác cùng các công ty khác thành lập Liên minh Tái chế Bao bì Việt Nam (PRO Vietnam), đồng thời phối hợp với Trung tâm Hỗ trợ Phát triển Xanh (GreenHub) triển khai “Mạng lưới hành động giảm thiểu - tái sử dụng - tái chế rác thải nhựa” (Plastic Action Network - PAN) từ năm 2018, nhằm cải thiện các hoạt động tái chế tại địa phương, đảm bảo 3 tiêu chí an toàn, thực tiễn và có thể nhân rộng mô hình này cho các đơn vị, cá nhân thu gom rác thải trong nước.

Dự án đã được triển khai tại vịnh Hạ Long, thành phố Hạ Long và mới đây là huyện Cần Giờ, TP HCM. Coca-Cola cũng tự hào đồng hành cùng UNESCO Việt Nam trong nỗ lực thúc đẩy vai trò của thanh niên và các nhà khoa học trẻ tìm kiếm các giải pháp giảm thiểu, tái chế, tái sử dụng và quản lý chất thải nhựa tại các Khu dự trữ sinh quyển thế giới ven biển tại Việt Nam với Sáng kiến “Thanh niên và Đổi mới sáng tạo vì Đại dương xanh” từ 2017 đến nay".

Hiểu được EPR là công cụ quan trọng trong mô hình kinh tế tuần hoàn, thúc đẩy các doanh nghiệp khép kín chu trình sản xuất – tái chế hay tạo ra một vòng kinh tế tuần hoàn của các chuỗi giá trị sản phẩm, bao bì, Coca-Cola ủng hộ và sẽ tiếp tục triển khai các hoạt động thu gom, tái chế bao bì cùng các đối tác trong nước và quốc tế, từng bước hỗ trợ kinh tế tuần hoàn cho bao bì sản phẩm, và hiện thực hóa cam kết phát triển bền vững cùng Việt Nam.

Hội thảo chuyên đề về Kinh tế tuần hoàn nằm trong chuỗi hội thảo là đầu vào cho phiên toàn thể của Diễn đàn Doanh nghiệp Phát triển bền vững Việt Nam 2021 dự kiến được tổ chức vào tháng 12/2021. Tiếp nối chùm hoạt động, Hội thảo chuyên đề về Quản trị doanh nghiệp với chủ đề: “Tái thiết nền tảng quản trị doanh nghiệp trong bối cảnh bình thường mới và tương lai số hóa” sẽ được VCCI-VBCSD tổ chức vào ngày 15/10/2021.

Nguồn Tạp chí DDDN.