Nghịch lý giải ngân đầu tư công không nhanh dù dư tiền

Tại sao các doanh nghiệp xây dựng tăng trưởng khá mạnh nhưng giải ngân đầu tư công lại không thể nhanh mặc dù tiền có dư.

>> Tăng trưởng kinh tế giúp tránh “lạm phát do tâm lý”

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam nêu ý kiến về vấn đề giải ngân đầu tư công tại phiên Tọa đàm cấp cao Diễn đàn Kinh tế - Xã hội Việt Nam năm 2022, chiều 18/9.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam. Ảnh: QH

Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, trong 8 tháng đầu năm 2022, chúng ta mới chỉ giải ngân đạt 34%. Nghịch lý là tại sao các doanh nghiệp xây dựng tăng trưởng khá mạnh, nhưng giải ngân đầu tư công lại không thể giải ngân nhanh mặc dù tiền có dư.

Nghịch lý đang tồn tại

“Đây là điều tưởng chừng như vô lý nhưng lại đang tồn tại trong thực tế hiện nay. Vì vậy, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội xem xét để có giải pháp vướng mắc về thủ tục đầu tư và thanh toán”, ông Nguyễn Quốc Hiệp nói.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp khẳng định, mặc dù Chính phủ và các Bộ, ngành đã vào cuộc khá quyết liệt. Gần đây, Thủ tướng Chính phủ đã giao cho Bộ Giao thông Vận tải có cơ chế chỉ định thầu với gói thầu trên 3.000 tỷ, nhưng hiện nay số nhà thầu Việt Nam có thể thực hiện được các tiêu chí để thực hiện cơ chế chỉ định thầu cũng không quá được 50 nhà thầu.

“Chúng ta có khá nhiều gói thầu nhưng nhà thầu đạt được tiêu chí cũng không nhiều. Thủ tục thanh quyết toán và các bước thực hiện các thủ tục đầu tư vẫn còn hết sức cồng kềnh, trong khi chúng ta chưa có cơ chế, quy trách nhiệm cụ thể cho từng khu vực, từng công đoạn”, ông Nguyễn Quốc Hiệp bày tỏ.

Vẫn theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, hiện nay các nhà thầu xây dựng Việt Nam đang rất khó khăn do đơn giá định mức quá lạc hậu, bất cập. Có những cái đơn giá đưa ra chỉ bằng 1/3 so với thực tế thực hiện.

>> Kinh tế Việt Nam “lội ngược dòng” do chủ động và linh hoạt

>> Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ: Ổn định nền tảng kinh tế vĩ mô là mục tiêu hàng đầu

>> Dòng vốn FDI công nghệ cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam

Các đại biểu tham dự diễn đàn. Ảnh: QH

Từ đó dẫn đến tình trạng nhiều nhà thầu mạnh có tâm lý e ngại không muốn nhận các gói đầu tư công. Đây là một tình trạng rất nghịch lý, bởi không có nhà nhà thầu, công ty xây dựng nào lại “chê” công ăn việc làm, nhưng vì cơ chế, vì giá, định mức rất khó thực hiện.

Do đó, thay mặt Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng Việt Nam, ông Nguyễn Quốc Hiệp đề nghị Ủy ban Kinh tế của Quốc hội xem xét 3 đề xuất.

Thứ nhất, cần điều chỉnh lại các định mức chưa hợp lý so với thiết kế, thi công hiện tại. Hướng dẫn, kiểm tra công bố giá máy móc, giá nhân công của các địa phương cách phù hợp sát với mặt bằng giá thị trường và bổ sung ngay các định mức chuyên ngành giao thông vào hệ thống định mức xây dựng làm cơ sở áp dụng.

Thứ hai, triệt để tinh giản các thủ tục hành chính, các thủ tục thanh quyết toán, nhất là các phần việc phát sinh bằng việc kiểm tra, giám sát chặt chẽ, có ghi địa chỉ chịu trách nhiệm trong công tác giải ngân.

Thứ ba, cần sớm có cơ chế bảo vệ quyền bình đẳng cho các nhà thầu xây dựng trong cơ chế hợp đồng, tránh tình trạng nợ đọng triền miên.

Công bố định mức các đơn giá hàng tháng thay vì 3 tháng

Thông tin về tình trạng giải ngân vốn đầu tư công chậm, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, ngày 17/9, Thủ tướng Chính phủ cũng tổ chức hội nghị về các giải pháp đẩy mạnh tiến độ thi công các công trình trọng điểm quốc gia.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh. Ảnh: QH

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội cũng tiến hành giám sát, khảo sát đối với vấn đề. Trong đó, đối với đường cao tốc Bắc Nam phía Đông nhưng đến nay vẫn còn một số đoạn chưa giải phóng mặt bằng, một số các công trình hạ tầng kỹ thuật chưa bàn giao cho nhà thầu, khối lượng giải ngân đạt trên 50%, chậm so với tiến độ đề ra.

Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, có nhiều nguyên nhân trong đó có nguyên nhân công tác giải phóng mặt bằng, đặc biệt là định mức đơn giá kỹ thuật lạc hậu, giá nguyên vật liệu tăng cao, có những nguyên vật liệt tăng tới 20-25%.

Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã đề nghị Bộ Giao thông Vận tải báo cáo tổng hợp về sự biến động của giá nguyên vật liệu để có giải pháp không ảnh hưởng đến tiến độ thi công dự án. Tuy nhiên, trong những vướng mắc cũng có trách nhiệm của các đơn vị tư vấn, giám sát, trách nhiệm của các nhà thầu, chủ đầu tư trong việc tư vấn điều tra, khảo sát vẫn chưa quan tâm sát sao.

Phiên thảo luận bàn tròn. Ảnh: QH

Ông Vũ Hồng Thanh khẳng định, để giải quyết tình trạng chậm triển khai công tác giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ thi công, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đã có văn bản kiến nghị gửi tới Chính phủ, trong đó nhấn mạnh đây là bài học để triển khai các công trình quan trọng quốc gia của giai đoạn 2021 -2026.

Hiện nay, đối với công tác giải phóng mặt bằng, dưới sự chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ đã được các địa phương quan tâm đẩy nhanh hơn. Đặc biệt, các địa phương phải công bố định mức các đơn giá hàng tháng, thay vì 3 tháng như hiện nay để đơn giá sát với thực tế, tạo điều kiện cho công tác thanh quyết toán, tháo gỡ khó khăn của nhà thầu. Đối với những lĩnh vực chưa có đơn giá, định mức kỹ thuật, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội sẽ đề nghị Bộ Xây dựng sớm xây dựng và ban hành.

Nguồn: Tạp chí Diễn Đàn Doanh Nghiệp.